Diş sağlığı söz konusu olduğunda sadece estetik görünüm değil, genel vücut sağlığı da önem kazanır. Diş yüzeyinde biriken ve zamanla sertleşerek diş taşına dönüşen plaklar, hem ağız kokusu hem de diş eti hastalıklarının başlıca nedenlerinden biridir. Bu durum, düzenli temizlik alışkanlığı olmayan bireylerde hızla ilerleyerek diş kayıplarına kadar gidebilen ciddi sorunlara yol açabilir. Bu yüzden hem günlük bakımın hem de profesyonel müdahalelerin önemi büyüktür. Bu sürecin temelini oluşturan uygulamalardan biri de diş tartarı temizleme işlemidir.
Bu yazıda diş tartarının nasıl oluştuğundan, nasıl temizleneceğine kadar tüm detayları sizin için açıklıyoruz. Profesyonel klinik yöntemlerden doğal çözümlere, evde alınabilecek önlemlerden, ihmalin doğurabileceği sonuçlara kadar aklınızı kurcalayan her şeyi bu yazıda bulabilirsiniz.
Diş tartarının oluşumu, ağız içindeki bakterilerin şekerli ve nişastalı yiyeceklerle etkileşime girmesi sonucu başlar. Bu etkileşim sonucunda bakteri plağı adı verilen yapışkan bir tabaka meydana gelir. Eğer bu plak zamanında temizlenmezse, tükürüğün içindeki minerallerle birleşerek sertleşir ve tartar haline gelir. Özellikle dil altına yakın bölgelerde ve diş etinin başladığı çizgide oluşan bu sert yapılar, sadece profesyonel yöntemlerle ortadan kaldırılabilir.
Ağız yapısı gereği alt dişlerde tartar birikimi daha yaygındır. Bunun nedeni, alt çenede yer alan tükürük bezlerinin diş yüzeylerine daha fazla mineral taşıması ve bu minerallerin, diş üzerindeki plakla etkileşime girerek tartar oluşumunu hızlandırmasıdır. Bu nedenle alt ön dişlerin iç kısımları, düzenli olarak fırçalanmazsa kısa sürede tartar kaplı hale gelebilir.
Ayrıca sigara kullanımı, düzensiz beslenme alışkanlıkları, yeterli su tüketilmemesi ve diş ipi kullanımının ihmal edilmesi de tartar oluşumunu artıran diğer etkenlerdir. Bu alışkanlıklar, ağız içindeki pH seviyesini değiştirerek bakteri faaliyetlerini artırır ve dolaylı olarak tartar oluşumunu tetikler. Tüm bu nedenler, diş tartarı temizleme işleminin sadece estetik değil, sağlık açısından da gerekli olduğunu gösterir.
Tartar oluşumu bir kez başladığında, sıradan bir diş fırçasıyla bu tabakaları temizlemek mümkün değildir. Bu noktada devreye profesyonel diş hekimi müdahalesi girer. Klinik ortamda gerçekleştirilen derinlemesine diş taşı temizliği, özel aletler ve ultrasonik cihazlarla yapılır. Bu cihazlar, diş yüzeyindeki sertleşmiş plakları titreşimle parçalayarak çıkarır.
Bu işlem sırasında sadece dişlerin dış yüzeyleri değil, aynı zamanda diş araları ve diş etine yakın bölgeler de detaylıca temizlenir. Özellikle diş arkası tartar bölgeleri, görünmediği için genellikle ihmal edilir. Ancak bu alanlarda biriken tartarlar, zamanla diş eti çekilmesine, iltihaplanmalara ve kötü ağız kokusuna neden olabilir. Uzmanlar, bu alanların düzenli olarak profesyonelce temizlenmesini önerir.
Profesyonel temizlik sonrası dişler genellikle daha beyaz görünür ve pürüzsüz hale gelir. Bazı diş hekimleri, temizliğin ardından florür uygulaması yaparak diş minesini güçlendirir. Böylece yeni plak oluşumu geciktirilmiş olur. Temizlik sıklığı kişiye göre değişmekle birlikte, genellikle yılda iki kez yapılması tavsiye edilir. Diş hekiminiz ağız yapınıza göre bu süreyi kısaltabilir ya da uzatabilir.
Birçok kişi, diş hekimine gitmeden önce kendi çabalarıyla tartar temizliği yapmak ister. Peki diş tartarları evde nasıl temizlenir? Öncelikle şunu belirtmek gerekir: Sertleşmiş diş taşı sadece profesyonel yöntemlerle tamamen temizlenebilir. Ancak evde uygulanacak bazı yöntemlerle tartar oluşumu yavaşlatılabilir ve yeni plakların oluşumu önlenebilir.
Evde kullanılan en yaygın doğal yöntemler arasında karbonat ve limon suyu karışımıyla fırçalama, elma sirkesiyle gargara yapmak ya da çilek gibi doğal asit içeren meyvelerle dişleri ovalamak yer alır. Ancak bu yöntemlerin sık kullanımı diş minesine zarar verebilir. Bu yüzden haftada bir kezden fazla uygulanmamalı ve her seferinde bol su ile ağız durulanmalıdır.
Bunun dışında piyasada satılan diş tartar temizleyici cihazlar da mevcuttur. Bu cihazlar genellikle pille çalışan ve titreşimli uçlara sahip küçük aletlerdir. Ancak bu ürünler, yanlış kullanıldığında diş etlerine zarar verebilir ya da diş minesini çizebilir. Bu yüzden evde uygulamalar sınırlı tutulmalı ve mutlaka uzman tavsiyesi alınarak kullanılmalıdır.
Dişlerin ön yüzeyleri genellikle kolayca fırçalanabildiği için temiz kalabilir. Ancak diş arkası tartar, görünmeyen ve zor ulaşılan bir bölgede biriktiği için sıklıkla ihmal edilir. Özellikle alt ön dişlerin iç kısmı ve azı dişlerinin arka yüzeyleri bu konuda riskli bölgelerdir. Bu alanlarda biriken tartarlar, zamanla ağız kokusuna ve diş eti iltihaplarına neden olabilir.
Diş arkasında oluşan tartarları temizlemek için özel tasarlanmış diş fırçaları kullanılabilir. Çift başlıklı ya da açılı fırçalar, bu bölgelerde daha etkili temizlik sağlar. Ayrıca ağız duşları ve ara yüz fırçaları da arka bölgelerin temizliğinde oldukça faydalıdır. Diş ipi kullanımına da özellikle bu alanlarda dikkat edilmelidir.
Eğer bu bölgelerde tartar birikimi sık yaşanıyorsa, diş hekiminize danışarak daha sık temizlik yaptırmanız gerekebilir. Çünkü bu bölgedeki tartarların ilerlemesi diş etlerinin çekilmesine, hassasiyete ve hatta diş kayıplarına neden olabilir. Bu yüzden diş tartarı temizleme işlemi yalnızca görünen alanlarla sınırlı kalmamalıdır.
Birçok kişi farkında olmadan alt dişlerde tartar birikiminin daha yoğun olduğunu gözlemler. Bunun başlıca nedeni, alt çene bölgesinde yer alan büyük tükürük bezlerinin sürekli olarak diş yüzeyine mineral taşımasıdır. Bu mineraller, ağız içinde bulunan plaklarla birleşerek hızlıca tartara dönüşür.
Buna ek olarak, alt dişlerin özellikle iç yüzeyleri, diş fırçası ile yeterince etkili temizlenemeyebilir. Bu bölgelerdeki dar açı ve erişim zorluğu, plak birikiminin daha fazla olmasına neden olur. Özellikle sabah ve akşam fırçalama sırasında bu bölgelere özel dikkat gösterilmelidir.
Alt dişlerdeki bu eğilimi azaltmak için elektrikli diş fırçaları kullanılabilir. Bu fırçalar, normal fırçalara göre daha küçük başlıklara sahiptir ve zor ulaşılabilen bölgelere daha rahat erişim sağlar. Ayrıca, diş ipi ile düzenli temizlik yapılması, tartarın oluşmasını büyük oranda engeller.
Diş tartarı temizliği, sanıldığından çok daha düzenli yapılması gereken bir uygulamadır. Birçok kişi bu işlemi yalnızca estetik nedenlerle yaptırsa da, aslında diş eti sağlığı açısından hayati öneme sahiptir. Genel öneri, yılda iki kez diş hekimi kontrolüne gidilmesi ve profesyonel temizlik yapılması yönündedir.
Ancak bazı durumlarda bu sıklık artırılmalıdır. Özellikle sigara kullananlar, şekerli ve asitli içecekleri sık tüketenler ya da genetik olarak diş taşı oluşumuna yatkın olan bireyler, üç ayda bir temizlik yaptırabilir. Diş hekiminiz, ağız yapınıza göre en uygun temizleme aralığını belirleyecektir.
Düzenli temizlik sayesinde diş taşı birikimi önlenir, diş eti iltihaplarının oluşumu engellenir ve ağız içi genel sağlığı korunur. Unutulmamalıdır ki tartar oluştuğunda kendi kendine yok olmaz; mutlaka profesyonel yöntemlerle temizlenmesi gerekir. Bu nedenle ağız sağlığınızı ciddiye almalı ve düzenli bakım alışkanlığı kazanmalısınız.
Tartar oluşmadan önce önlem almak, oluşmuş tartarı temizletmekten hem daha kolay hem de daha ucuzdur. Bunun ilk adımı düzenli ağız bakımıdır. Günde en az iki kez, diş hekiminin önerdiği şekilde dişlerinizi fırçalamanız gerekir. Ayrıca diş ipi ve antiseptik gargara kullanımı da bu rutinin bir parçası olmalıdır.
Beslenme alışkanlıkları da tartar oluşumu üzerinde doğrudan etkilidir. Şekerli, nişastalı ve asitli gıdaların tüketimini azaltmak, bol su içmek ve taze meyve-sebze tüketimini artırmak ağız içi bakterilerin dengelenmesini sağlar. Böylece plak oluşumu azalır ve diş taşı riski düşer.
Son olarak, 6 ayda bir düzenli diş hekimi kontrolü ile ağız sağlığı takip altında tutulmalıdır. Bu kontroller sırasında erken plak birikimleri fark edilerek kısa sürede müdahale edilebilir. Böylece daha ciddi sorunların önüne geçilmiş olur.
Tartar, sadece estetik bir sorun değil, aynı zamanda ağız sağlığına zarar veren ciddi bir problemdir. Diş tartarı temizleme işlemi, ağız kokusundan diş eti hastalıklarına kadar pek çok sorunun önüne geçer. Profesyonel temizlikle birlikte evde alınacak basit önlemler, tartar oluşumunu büyük ölçüde engeller.
Günlük bakım rutininizi doğru ürünlerle destekleyerek, hem sağlıklı hem de beyaz dişlere sahip olabilirsiniz. Eğer uzun süredir diş hekimi kontrolüne gitmediyseniz ve dişlerinizde sarı ya da kahverengi lekeler fark ediyorsanız, mutlaka bir uzmanla görüşmelisiniz.
Aliadent kliniğimiz ile sunulan diş taşı temizliği hizmeti hakkında detaylı bilgi almak için buraya tıklayabilirsiniz.